Mässgleggner Franz Baur

	Franz Baur - Mässgleggner vo dr Basler Heerbschtmäss

Syt 32 Joor lyttisch immer amene Samschtig im Oggdoober am 12i zmidaag, d Basler Heerbschtmäss yy.
Wie bisch Du zue dämm Ämtli vom "Mässgleggner" koo ?

Franz:

Wärend 31 Joor bi n y Primelilehrer am scheenschte n-Oort z Basel gsii, am Minschterblatz 18 vis a vis vom ehemoolige Erziehigsdepartemänt. Doozmool hets no s Schuelfach "Haimatkund" gää und dorum bi n y mit mynere Schuelklass jeedes Joor ans Yy- und Usslytte vo dr Mäss gange. No e baar Jeerli, het dr Gleggner Alfred Röschard gmaint "Si styyge mit iirer Klass glaub all Joor in Durm uffe". Drnoo ischs Joor 1987 koo und är het gmaint "Si sin scho so vyylmool doo gsii. Mechte Si nit mit miir in dr Sylveschternacht s Neyjoor yylytte ? Wisse Si, mer kenne denn dernoo no bi mir im Stiibli am Rhysprung e baar Häppli ässe und ebbis dringge". Do ha n y nadyrlig sofort zuegsait.

Und drnoo ?
Nooem Yylytte vom Joor 1988, beglaitet vo alle Kircheglogge z Basel, sin mer zue ihm Haim ins "Hans Duttelbach, des Turmbläsers Huus" – in dr neechi, wo friener d Condomeria gsii isch - gange und hänn in dämm änge Stiibli ufs Neyjoor aagstoosse. E baar Minute speeter het är mi aagluegt und gsait "Loos Franz, y muess Dir ebbis saage. Daas Joor wird y zem 40. und letschte Mol d Mäss yylytte. Mechtsch Du my Noofolger wärde ?" Y ha nit lang iiberleggt und ihm in d Hand vrsproche: "Alfred, wenn das Dy Wunsch isch, so mach y das verruggt gärn und wird dä Bruuch in Dym Sinn und Gaischt wyterfiere".

Und denn ischs sowyt gsii und hesch am Samschtig, 28. Oggdoober 1989 s allereerscht Mol d Mässgleggli glyte... was isch in sällem Momänt in Dir voorgange ?

	Franz:	Y has scho e Joor vorhär gwisst kaa und ha mi nadyrlig uff dä Momänt guet kenne voorberaite. Y ha deert oobe im Durm deerfe stoo und ha gwisst... ych wo Draditioone eso gäärn haa, daarf jetz aini vo de greeschte Basler Draditioone - näbbscht em "Vogel Gryff", dr Fasnacht, etc. - zelebriere und das het mi scho seer gfrait.

Uffgrund vo dr Pandemie, het jo im 2020 die 550. Heerbschtmäss nit stattfinde kenne. Noo 1 Joor Pause, hesch Du daas Joor ändlig d Martinsgleggli wider lytte deerfe... wie isch das fir Di gsii ?

Franz:

Y ha letscht Joor (2020) nit d Mäss yyglytte, sondern s 550 Joor Jubiläum und wells s ebbe s Jubiläum vo dr Heerbschtmäss gsii isch, ha n y ebbis bsunders gmacht... y ha die baide Mässgleggli fir 2-3 Minute lytte loo und drnoo alli Glogge vo dr Martinskirche. D Martinskirche het jo 6 Glogge... die 4 groosse Glogge im Durm und die baide glaine Mässgleggli ganz oobe. Wärend 10 Minute hänn alli Glogge glytte und am 12:13 hänn die groosse Glogge uffgheert lytte und me het denn numme no fir 2 Minute, die baide Mässgleggli gheert und dasch fir mii e wunderbaares Yylytte gsii.

Und wie isch s daas Joor fir Di gsii ?
Daas Joor sin myni Gedangge an die vyle Lyt gange, wo eso fescht uff dä Momänt aane blangt hänn. Y ha sovyyl Delifon griegt vo Lyt wo gfroggt hänn, ob me d Mässgleggli daas Joor lytte deerfe oder ob d Mäss iiberhaupt stattfinde wurd... und denn ha n y si deerfe lytte und myni Gedangge sin au bi de Schausteller gsii, ass die ändlig wider e Verdienscht kaa hänn.

Zeerscht stygt me mit de glaadene Gescht, e staili Stääge bis zem Martinsstiibli uffe. Dernoo gits e kuurzi Aasprooch und Du griegsch dr aint Wullehäntsche. Jetz hesch 2 Requisite… e Drumpeetli und e schwaarze Wullehäntsche... was bassiert jetz ?

Franz:

Also, wenn y dr Händsche bikoo haa, gang y ans Fänschter, machs uff und bloos in s Drumpeetli ass d Lyt wisse, ass jetz ebbis bassiert und denn zaig y dr Händsche. D Lyt sin danggbar well si wisse, ass dä alt Bruuch wider stattgfunde het.

S Drumpeetli isch aber nit vo Aafang aa als Requisit drbyy gsii oder ?
Ych has vo Aafang aa kaa, aber nit my Voorgänger. My Voorgänger het das ooni Drumpeetli gmacht und amene scheene Daag het är e Brief vomene Kindergaarte griegt: "Lieber Herr Röschard, wir waren am Samstag auf dem Martinskirchplatz. Aber ausgerechnet dann, als Sie den Handschuh zeigten, schauten wir nicht hinauf und haben den Handschuh nicht gesehen. Könnten Sie sich nicht akkustisch bemerkbar machen ?". Und dasch ihm seer yygfaare, het sich das Drumpeetli zuedoo und vo deert aa het är immer kurz voorem Händsche zaige, dryybloose.

Hets die wunderbaari Draditioon mitem Wullehäntsche scho vo Aafang aa gää ? Also beraits vor 550 Joor ?

Franz:

Nai, dr Händsche gits eerscht syt 1813.

Wär git Dir dä Häntsche ?
Syt 1926 wird dä Händsche vo dr Freywillige Basler Dänggmoolpflääg gstiftet und au iibergää.

Dernoo isch s kuurz voor de 12i und d Spannig styggt wie bim Moorgestraich… me zellt d Minute und Sekunde bis es ändlig sowyt isch. Denn goots loos und Du lyttsch d Martinsgleggli… aber nit elai oder ?

Franz:

Nai das wär nit meeglig... e Gascht hilft mer doo drbyy.

15 Minute lang wärde d Martinsgleggli glytte und s isch jo nit esoo, ass me wie im Mittelalter duur d Luft schwäbbt, wenn me am Gloggesail zieht… aber me kunnt ainewäg ins schwitze und aasträngend wird’s au mit dr Zyt...
Jo, aber s isch jo e bsunders lytte… und nadyrlig gspiirt me das e weeneli in de näggschte Stunde, me muess halt luege, ass me im Rhytmus blybt und dasch ganz wichtig.

Isch das Gloggesail scho n-emol grisse wärendem lytte ?

Franz:

1998 bim Broobelytte... s isch aigentlig Gligg im Ungligg gsii...

Wieso ?
S Broobelytte het im Septämber stattgfunde und zem Gligg isch do no gnueg Zyt gsii, ass d Gloggefirma e neys Gloggesail het kenne yyzieh. Wär das wärendem Yylytte vo dr Mäss bassiert, denn wär das nit eso dr Hammer gsii...

...und denn gits jo no dr 2. Häntsche, aber eerscht am Änd vo dr Heerbschtmäss bim Usslytte... wieso eerscht denn ?

Franz:

Dr 2. Händsche zwingt aim quasi drzue, ass me ans Usslytte vo dr Mäss kunnt. Nadyrlig ischs fir mi kai Zwang, sondern e n-Ehr... aber friener ischs ebbe esoo gsii, ass die Lyt das gmacht hänn, well si ebbis drfiir griegt hänn. Dasch friener nit esoone Ehreboschte gsii, wie hit... me het bim Yylytte e Klaidigsstigg griegt bim Usslytte sin si nimm koo und denn het me e Brobleem kaa. Drnoo het me gsait, mer gänn dämm, wo yylyttet, numme d Helfti und bim Usslytte griegt är die ander Helfti. Eso het me quasi dr Mässgleggner zwunge, zem Usslytte z koo, ass är dr 2. Händsche griegt het.

Und Du hesch no alli 32 Päärli ?
Nai ha n y nim.

Wie gseet denn dr Ablauf bim Usslytte vo dr Mäss uss ? Daarf me do au drbyy sii ?

Franz:

Dr Ablauf vom Usslytte isch genau dr glyych, wie vom Yylytte und d Insider wisse, ass me au doo ins Stiibli uffe kaa.

Und wenn findet das zytlig statt ?
Am 11:30 mach y uff, am 11:50 grieg y dr 2. Händsche, am 11:58 due n y dr Händsche am Fänschter zaige und am 12:00 wird d Mäss ussglytte... aber nadyrlig hets unde uffem Martinskirchblatz nimm eso vyl Lyt, wie bim Yylytte.

Y glaub, ass vyl Lyt das gar nit wisse...
Das stimmt...

Was macht fir Di d Faszinatioon vom Mässgleggner uss ?

	Franz:	As ych dä alti Bruuch wyterfiere daarf. Y bi jo mit de alte Brüch vo Basel seer staarg vrbunde... y bi innere Zunft und 40 Joor im "Vogel Gryff" Spiil drbyy gsii, bi an dr Fasnacht underwäggs und find dr "Dies Academicus" ebbis ganz tolls... und as ych esoone alti Draditioon wyterfieere darf, macht mi seer stolz und isch e groossi Eer fir mii.

Suechsch Du die Basler Prominänz uss, wo am Gloggeseil zieh deerfe ?

	Franz:	Jä well y find, ass die wo z Basel woone, au emol mit däre Draditioon konfrontiert wärde sotte. Das Joor ha n y Lyt yyglaade, wo seer staarg under däre Pandemie glyte hänn... wie d Caroline Rasser vom Theater "Fauteuil", Erik Julliard vom "Basel Tattoo" und Roger Brennwald vo de "Swiss Indoors". Dr Emil het au scho am Seil zooge, dr Richard Wherlock, etc. also vyyl Prominänti, wo me so kennt in Basel, hänn scho am Gloggeseil zooge ;-)

Mer verleen jetz d Mäss und schwängge zer Fasnacht... was beditet fir Dii d Fasnacht ?

	Franz:	D Fasnacht isch wie ne Spiegel, wo me all daas gsee ka, was ys in de letschte Moonet beschäftigt het. Me ka uff die baslerischi Aart s Ventil leese und eso mit Witz und Schalk ebbis ussspiile oder ebberem d Mainig saage und das find y seer groossartig... dasch dr Witz vo dr Fasnacht. An dr Fasnacht ka ne Uni Profässer e Bättler sii und ebber, wo im Lääbe nit eso uff Roose bettet isch, e Keenig. Was me under dr Laarve gspiirt oder dänggt, daas waiss und gseet niemer... Freyd und Laid sin an dr Fasnacht seer nooch zämme.

Wie hesch Du als glaine Bueb d Fasnacht erläbt ?

	Franz:	Als glaine Bueb wär y seer gärn emol e Kemifääger miteme Laiterli gsii, aber s isch nie Daadsach woorde. Mer hänn in seer aarme und beschaidene Verhältnis gläbt und d Fasnacht het sällmool e ganz anderi Beditig kaa. Am Fasnachtszyschdig isch praggdisch nit loos gsii, velicht sin e baar Guggemuusige ummegloffe und sunscht nyt... und wenn me dänggt, was dr Fasnachtszyschdig hit fir e Beditig het, dasch im Geegesatz zu friener kai Verglyych.

Het sich d Fasnacht im Geegesatz zue friehner veränderet und wenn jo, in welli Richtig ?

	Franz:	Friener het me fascht kaini Ladäärne gsee, wo eleggdrisch illuminiert gsii sin, sondern numme mit Keerze... au d Stäggeladäärne. D Ladäärne sin usschliesslig vo Hand gmoolt gsii und hitte sin si zem Dail "plottet" und das find y seer schaad. Friener het me no e Waggsläärvli aakaa miteme Huet driiber... feertig... und das find y luschtig und vermiss y seer. Hit will me numme no optimiere und toll ussgsee... worum nit aifach emol e sälbergmachti Laarve miteme Huet aaleege und mit 2 Pfannedeggel duur d Stadt laufe ?

Wenn foot bi Dir d Fasnachtsstimmig so richtig aa ?

	Franz:	Y moderier jo dr Moorgestraich fir TeleBasel und y darf saage, ass mit dr Voorberaitig uff die Sändig bi mir d Fasnachtsstimmig scho jetz langsam aagfange het (Dezämber 2021). Y ha scho e baar Delifon griegt und waiss, ass alli Clique vor dr Froog steen "Waas mache mer aigentlig an dr Fasnacht ?" und alli Clique mien jetz die Froog beantwoorte. Do gits verschiideni Andwoorte... vo "Mer mache ebbis komplett Neys" bis "Mer nämme daas, wo mer im 2020 hänn welle mache". Denn gits Änderige wie "Mer nämme d Ladäärne vom 2020 und dien d Larve anderscht aamoole" und dorum isch myni Aarbet mit Ussbligg uffe Moorgestraich scho schweerer woorde.

Was isch in Dir voorgange, wo d Fasnacht im 2020 relatiiv kuurzfrischtig abgsait woorde n-isch ?

	Franz:	Y bi sällmol am 12:00 im Roothuus an dr Mediekonferänz gsii und ha e riise Ordner mit 60 Bilder vo Ladäärne und Erkläärige vo de Sujets dehaim kaa und denn hets ghaisse, ass d Fasnacht nit stattfindet... s isch e Schogg gsi. Jetz bi n y woorschyns dr Ainzig in Basel, wo ne kompletti Dokumentation iibere Fasnacht het, wo amänd nit stattgfunde het und doo muess y seer Soorg drzue gää ;-)

Was erhoffsch Du Dir vom 2022 ?

	Franz:	Ass die Pandemie bald vrbyy isch und mer wideremool ooni Masgge im Drämmli hogge kenne... ass mer ooni Angscht wider in e Menschemängi yynekenne und unser Lääbe wider eso lääbenswärt und luschtig wird, wie voorhäär.

Was hesch vo dääre Corona Zyt mitgnoo ?

	Franz:	Y bi am Rhy uffgwaggse und my eerschte Kontaggt mitem Wort "Corona" isch 1984 gsii, wo s Schiff "Corona" am Pfyyler vo dr Mittlere Brugg ghange n-isch ;-). Die jetzig Corona Zyt isch schlimm und stellt ys voor haarti Broobe. Me muess sich bewusst sii, ass immer alles bassiere ka... me daarf vo nit iiberrascht wäärde. In dr näggschte Sekunde ka ne Flieger uff ys aabekeye, oder näggscht Wuche bi n y e Lotto-Millionäär... alles isch meeglig und me muess mit allem rächne. S het ys zaigt, ass unser Lääbe ändlig isch.

No e baar Schlaagweerter, bitte numme mit aim Satz beantwoorte...

	Basel...	E wunderbaari Stadt... au wenn me nit mit allem yyverstande sii ka, wo in dääre Stadt bassiert...
	Ziiri...	Au Ziiri het sy Charme, aber s isch immer wider scheen und haimelig, wenn me dr Zug zrugg noo Basel nää ka...
	Heerbschtmäss...	Groossaartig, ass me esoone alti Draditioon ussem 15. Joorhundert hit no duurefiere darf...
	Nitfasnacht...	Wenn d Fasnacht nit stattfindet, denn fäält im Jooreskaländer vo Basel ebbis ganz wichtigs...
	Fasnachtsvirus...	Hoffentlig hänn dä alli wo glai uff...
	Soggeball...	D Oorganisatoore vom "Soggeball", hätte schon lang emol dr "Prix Schappo" verdient. Si strigge 1 Joor lang Sogge fir die Aagstellte vo dr Heerbschtmäss, wo an de Baane oder in de Schaugschäfter schaffe. Dä Aaloss het syteme Joorhundert e feschte Blatz im Basler Heerbschtmässkaländer, aber laider kennt dä fascht niemer.

Vyyle Dangg fiir Dyni Antwoorte